ЭКСПЕРТИЗАИ АВТОТЕХНИКӢ

ЭКСПЕРТИЗАИ АВТОТЕХНИКӢ

Самаранокии тафтиш ва баррасии парвандаҳои ҷиноятӣ ва гражданӣ, инчунин маводи парвандњои маъмурӣ ин тоифа бевосита аз сари вақт гузаронидани экспертизаи судӣ-автотехникӣ, дурустии саволҳои дар назди экспертҳо гузошташуда, риояи онҳо ба талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста аст. Ҳолатҳо, мукаммалӣ, тадқиқот, инчунин мувофиқатии, маълумоти ибтидоӣ ва маводҳо барои тадқиқот пешниходшуда мебошанд. Экспертизаи  нақлиётӣ як навъ экспертизаи муҳандисию нақлиётӣ мебошад, ки моҳияти он аз омӯзиши коршинос ва муқаррар намудани механизми садамаи нақлиётӣ (ДТП) ва ҳолатҳои он, ҳолати техникии воситаи нақлиёт (ТС) ва рох, хусусиятхои психофизиологии иштироккунандагони он ва амалиёти онхо, маводҳои парванда ва натиҷаи азназаргузаронии ҷои ҳодиса ва воситаи нақлиёт, осори рӯи онҳо, худи воситаи нақлиёт, қисмҳои онҳо, системаҳо, ронанда ва амали ӯ, инчунин дигар маълумоти ибтидоӣ мавриди таҳқиқ қарор мегиранд. Экспертизаи автотехникӣ ҳамчун як намуди экспертизаи муҳандисию нақлиётӣ ба намудҳо ва зернамудҳо тақсим мешавад, ки аз рӯи мавзуъ, объектҳо ва усулҳои мушаххас фарқ мекунанд. Бо назардошти мавзуи исбот ва мундариҷаи донишҳои махсус  ба  намудҳои зерин ҷудо карда мешаванд:

– экспертизаи судии холатхои садама;

– экспертизаи судии холати техникии воситаи наклиёт;

– экспертизаи судии наклиёти ва трасологӣ – экспертизаи судии осори воситаи наклиёт ва ҷои садама (диагностикаи наклиёти ва трасологӣ)

экспертизаи судии  воситахои наклиёт бо максади муайян кардани арзиши таъмир ва арзёбии онҳо;

– экспертизаи судии холати техникии рох, холати рох дар махалли садама;

– экспертизаи судию  психофизиологии иштирокчиёни садамаҳои нақлиётӣ.

Ҳар яке аз ин намуди  экспертиза дорои доираи муайяни вазифаҳое мебошанд, ки онҳоро бо роҳи мустақилона ё дар якҷоягӣ бо дигар намудҳои  экспертзахои судӣ (комплексӣ)  ҳал кардан мумкин аст. Экспертизаи нақлиётӣ ҳолатҳои садама омӯзиши экспертии ҳолатҳои ҳаракати нақлиёт, ҳисобкунии параметрҳои ҳаракати воситаҳои нақлиёт, дигар объектҳо ва пиёдагардҳо дар ҷараёни садама, инчунин таҳлили амал ва имкониятҳои ҳодисаро дар бар мегирад.

Дар доираи экспертизаи судии ҳолатҳои садама вазифаҳои зерин ҳал карда мешаванд:

— муайян кардани суръати харакат ва дигар параметрхои воситаи наклиёт;

— муайян кардани масофаи тормоздихй ва бозистӣ, инчунин вақти боздоштани воситаи наклиёт;

– муайян намудан ҷои ходисаи наклиётӣ, пиёдагардон, предметҳо  ва дигар ҳолатҳо;

– муқаррар намудани имкони техникии пешгирии садамаҳо дар муҳлатҳо;

— муайян кардани мавқеи мутаносиби воситаи наклиёт дар лахзаҳои гуногуни  садама;

— муайян кардани вақти тай кардани наклиёт ва иштирокчиёни алохидаи рох;

– муайян намудани лахзаи ба вучуд омадани хатар барои харакат, ки андешидани чорахои фавкулоддаро барои пешгирии садама (бархурдан бо монеа, бархурдани воситаи наклиёт, чаппа шудан ва ғайра);

– муайян кардани мавкеи байнихамдигарии наклиёти автомобили ва монеа дар вакте ки ронанда барои пешгирй кардани садама хануз кобилияти техники дошт;

— кадом амалиёти ронанда оид ба идора кардани воситаи нақлиёт аз лахзаи ба амал омадани хавф ба харакат метавонистанд садамаро пешгирӣ кунанд ва кадом талаботи Коидахои харакати рох (КДХ) онхоро танзим мекунанд ва ғ.

Вазифаҳои аз ҷониби экспертизаи судии ҳолати техникии воситаи нақлиёт ҳалшаванда аз инҳо иборатанд:

— муайян кардани холати техникии воситаи наклиёт, кисмхои алохидаи онхо, механизмхо, системахо;

-муайян намудани сабабхо ва вакти ба амал омадани  садамањо имконияти саривакт ошкор намудани онхо аз чониби шахсони масъули холати техникии воситаи наклиёт, таъсири ин камбудихо ба руй додан ва инкишофи ходиса;

– муқаррар намудани ҳолатҳои вобаста ба ҳолати техникии воситаи нақлиёт, ки боиси сар задани садама гардидаанд ё метавонистанд мусоидат кунанд.

Экспертизаи судии нақлиётӣ-трасологӣ

Объекти экспертизаи судии нақлиётӣ ва трасологӣ – экспертизаи судӣ оид ба осори воситаи нақлиёт ва ҷойи ҳодиса – ҳолатҳое (маълумоти воқеӣ), ки коршинос дар асоси омўзиши изҳое, ки дар ҷои ҳодиса пайдо мешаванд, муқаррар кардааст. Дар натичаи зарбаи наклиёт, дигар объектхои моддй, одамон, хайвонот.

Дар доираи экспертизаи криминалистии осори воситаи нақлиёт ва ҷойи ҳодиса вазифаҳои зерин ҳал карда мешаванд:

– муайян намудани механизми садама;

– муқаррар намудани механизми таъсири мутақобилаи воситаҳои нақлиёт ҳангоми бархӯрд;

-муќаррар намудани механизми пахш кардани пиёдагардҳо (ҳайвонот) ва монеаҳои муқарраршуда;

— мукаррар намудани кунҷи мавқеи нисбии воситаи наклиёт ва самти таъсир дар лаҳзаи бархурд;

-муқаррар намудани мавқеи мутақобилаи воситаи нақлиёт нисбат ба сарҳадҳо ва хаттӣ марказии қисми  роҳ;

— муқаррар намудани координатаҳои маҳалли бархурдани воситаи нақлиёт ё махалли бархурд бо пиёдагардхо;

– мукаррар намудани факти харакат ё бехаракатии воситаи наклиёт хангоми бархурд дар вакти таъсири мутакобилаи аввалия;

-муайян намудани қисми воситаи нақлиёт, ки аз ҷониби ҷабрдида осеб дидааст ва ғ иборат мебошанд.